หลายครั้งนักลงทุนลืมไปว่าพื้นฐานที่เป็นรากของการลงทุนในหุ้นคือการนำเงินไปฝากเอาไว้ให้คนอื่นในรูปแบบบริษัทดูแลเงินจำนวนดังกล่าวและทำให้เงินจำนวนดังกล่าวงอกเงยขึ้น จึงเป็นสิ่งสำคัญที่นักลงทุนต้องตรวจสอบผู้ที่นำเงินของคุณที่เป็นนักลงทุนไปใช้ ว่ามีการนำไปใช้อย่างถูกต้องอย่างที่ควรหรือไม่ ซึ่งสิ่งแรกที่ตอบโจทย์ความต้องการดังกล่าว ก็คือ การอ่านงบการเงินต่าง ๆ ของบริษัท
แต่อย่างไรก็ตาม งบการเงินเป็นสิ่งที่จะถูกเขียนขึ้นอย่างไรก็ได้ ด้วยเหตุนี้จึงมีสิ่งที่เรียกว่า ผู้สอบบัญชีรับอนุญาต (Certificated Public Accountant : CPA) ที่เป็นผู้ตรวจสอบความถูกต้องและรับรองงบการเงินของแต่ละบริษัท ที่ทำหน้าที่เปรียบเสมือนดวงตาสอดส่องด่านแรกที่ช่วยสร้างความมั่นใจและความโปร่งใสให้แก่ผู้มีส่วนได้เสียทุกฝ่าย
ในบทความนี้เราจะพาไปทำความรู้จักกับผู้สอบบัญชีรับอนุญาต และรู้จักกับความเห็นของผู้สอบบัญชี 4 ประเภท ว่าหมายถึงอะไรและทำไมผู้สอบบัญชีจึงให้ความเห็นเหล่านั้นกับงบการเงินของบริษัทที่คุณกำลังลงทุน
ผู้สอบบัญชีรับอนุญาต คือใคร?
ผู้สอบบัญชีรับอนุญาต คือ ผู้เชี่ยวชาญด้านการบัญชีที่ได้รับใบอนุญาตจากสภาวิชาชีพบัญชีในพระบรมราชูปถัมภ์ มีหน้าที่หลักคือการตรวจสอบและรับรองความถูกต้องของงบการเงินของบริษัทเพื่อให้แน่ใจว่างบการเงินมีข้อมูลที่เป็นจริงและยุติธรรม
โดยผู้สอบบัญชีรับอนุญาต (Certificated Public Accountant : CPA) จะอยู่ภายใต้หน่วยงานที่ดูแลควบคุมที่เรียกว่า สภาวิชาชีพบัญชี (Federation of Accounting Professions) ซึ่งเป็นผู้ที่จะต้องมีคุณสมบัติผ่านการทดสอบการเป็นผู้สอบบัญชีรับอนุญาตตามคุณสมบัติของสภาวิชาชีพบัญชี ที่โดยพื้นฐานคือผู้ที่ต้องผ่านการทดสอบและมีชั่วโมงการทำงานครบตามที่กำหนด
หน้าที่หลักของ ผู้สอบบัญชีรับอนุญาต คือ การตรวจสอบข้อมูลทางการเงินของบริษัทหรือตรวจสอบบัญชีรวมถึงการทำรายงานความเห็นของผู้สอบบัญชี เรียกว่า “ความเห็นของผู้สอบบัญชี” ซึ่งความเห็นของผู้สอบบัญชีจะแบ่งเป็น 4 ลักษณะ ได้แก่
- ความเห็นแบบไม่มีเงื่อนไข
- ความเห็นแบบมีเงื่อนไข
- ไม่แสดงความเห็น
- งบการเงินไม่ถูกต้อง
ผู้สอบบัญชีรับอนุญาต (CPA) จึงเป็นตำแหน่งที่มีบทบาทสำคัญในระบบการเงินและการบัญชีขององค์กรต่าง ๆ โดยเฉพาะในธุรกิจนิติบุคคล ซึ่งผู้สอบบัญชีรับอนุญาตมีหน้าที่หลักในการตรวจสอบและรับรองความถูกต้องของงบการเงิน เพื่อให้แน่ใจว่าข้อมูลทางการเงินที่นำเสนอมีความน่าเชื่อถือและเป็นไปตามมาตรฐานการบัญชีที่กำหนดไว้ นอกจากนี้ ผู้สอบบัญชียังมีบทบาทในการช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดข้อผิดพลาดทางการเงิน และส่งเสริมความโปร่งใสในงบการเงิน
สำหรับรายละเอียดเงื่อนไขเกี่ยวกับการที่จะได้เป็นผู้ได้รับใบอนุญาตเป็นผู้สอบบัญชีรับอนุญาตสามารถดูรายละเอียดได้จากพระราชบัญญัติวิชาชีพบัญชี และสามารถตรวจสอบสถานะใบอนุญาตของผู้สอบบัญชีรับอนุญาตได้จากสภาวิชาชีพบัญชี ในพระบรมราชูปถัมภ์
ความเห็นของผู้สอบบัญชีรับอนุญาต
ความเห็นของผู้สอบบัญชี จะบ่งบอกถึงความถูกต้องของงบการเงินของบริษัท ซึ่งนักลงทุนและผู้มีส่วนได้ส่วนเสียจะใช้ความเห็นของผู้สอบบัญชีรับอนุญาตเพื่อพิจารณาถึงความน่าเชื่อถือและความน่าสงสัยของงบการเงินของบริษัท
โดยความเห็นทั้ง 4 แบบของผู้สอบบัญชีจะมีรายละเอียด ดังนี้
ความเห็นแบบไม่มีเงื่อนไข (Unqualified Opinion) คือ งบการเงินที่ถูกต้องอย่างที่ควรจะเป็นตามหลักบัญชีที่ได้รับการรับรอง
ความเห็นแบบมีเงื่อนไข (Qualified Opinion) คือ ผู้สอบบัญชี พบความไม่ถูกต้องหรือความไม่แน่นอนบางอย่างจากงบการเงิน
ไม่แสดงความเห็น (Disclaimer of Opinion) คือ ผู้สอบบัญชี ไม่สามารถแสดงความเห็นได้ว่างบการเงินถูกต้องหรือไม่ถูกต้อง ซึ่งเป็นผลมาจากการที่ผู้สอบบัญชีถูกจำกัดขอบเขตการตรวจสอบบางอย่างและทำให้ไม่สามารถตรวจสอบได้หรือตรวจสอบได้ลำบาก
งบการเงินไม่ถูกต้อง (Adverse Opinion) คือ การที่ผู้จัดทำบัญชีทำงบการเงินไม่ถูกต้องและไม่ได้รับการแก้ไขข้อมูลจากผู้ที่จัดทำบัญชี
ความเห็นของผู้สอบบัญชีรับอนุญาตเหล่านี้เป็นเครื่องมือที่จะช่วยให้ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียอย่างเช่นนักลงทุนสามารถรู้ถึงความผิดปกติและตั้งข้อสังเกตรายงานทางการเงินดังกล่าวได้ทันทีตั้งแต่ก่อนจะเปิดรายละเอียด ซึ่งมีประโยชน์อย่างยิ่งในการใช้เป็นข้อระวังประกอบการอ่านงบการเงินของบริษัทเพื่อมองหาสิ่งผิดปกติ
